Jessica (25) heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Voor haar is taal nooit vanzelfsprekend geweest. Waar anderen makkelijk schakelen tussen woorden en talen, kost dat haar veel moeite. In deze blog deelt Jessica hoe het advies van de onderwijsraad om thuistalen in te zetten niet voor ieder kind dezelfde voordelen biedt, zeker niet voor kinderen die een taalontwikkelingsstoornis hebben.
Thuistalen in het onderwijs
Op 4 september 2025 kwam de onderwijsraad met een advies: benut de thuistalen van leerlingen in het onderwijs. Volgens hen kan het leren van meerdere talen niet alleen helpen bij Nederlands, maar ook het welbevinden van leerlingen verbeteren. Dit advies past bij de groeiende aandacht voor talige diversiteit in de klas. Ook NU.nl en andere media besteedden er aandacht aan.
Het klinkt mooi, toch? Leerlingen die zich gezien voelen in hun taalachtergrond hebben vaak meer motivatie en zelfvertrouwen. Ook daagt het gebruik van thuistalen het brein uit om flexibel tussen talen te schakelen, wat de leerontwikkeling stimuleert.
Maar er zijn haken en ogen. Veel onderzoek waarop de onderwijsraad zich steunt, gaat over kinderen zónder TOS. Voor mij kan het gebruik van meerdere talen juist verwarrend zijn en Nederlands leren moeilijker maken. Daarom is een duidelijke structuur en een doordacht beleid echt noodzakelijk. Leraren moeten weten hoe, wanneer en in welke mate ze thuistalen inzetten. Zonder houvast kan het goedbedoelde gebruik van thuistalen averechts werken.
Zoals ik zelf zou zeggen:
"Voor kinderen zoals ik is structuur echt belangrijk. Wij hebben houvast nodig, niet nog meer variatie die ons uit balans brengt. Een duidelijk en gestructureerd taalbeleid maakt echt verschil. Dat merkte ik pas toen ik leraren had die heel consequent waren: altijd dezelfde aanpak en altijd dezelfde duidelijke uitleg. Dat gaf rust en zorgde dat ik eindelijk dingen kon volgen."
Een helder en consequent beleid, samen met goede ondersteuning voor leraren, is belangrijk om de voordelen van thuistalen te benutten en valkuilen te vermijden. Zoals ik het zie:
"Het is tijd voor een helder en consequent taalbeleid, zodat ieder kind, mét of zonder TOS, echt kan profiteren."
Een puzzel zonder alle stukjes
Op de middelbare school voelde taal vaak als een puzzel die ik steeds opnieuw moest leggen, maar waarbij ik nooit alle stukjes had. Vooral tijdens Engelse lessen, lezen of luisteren, leek het alsof ik Frans of Chinees probeerde te begrijpen. Soms dacht ik dat de woorden uit het boek wilden ontsnappen en hardop wegliepen. Waar anderen moeiteloos schakelden, moest ik keihard werken. Als er meerdere talen tegelijk in het spel zijn, wordt de puzzel nog ingewikkelder. Elke instructie, elk gesprek in de klas voelde als een uitdaging omdat ik nooit precies wist welke woorden ik zou begrijpen.
Het maakte me niet uit dat ik dingen soms niet snapte, maar het gaf wel dat gevoel van achterstand. Extra uitleg had ik vaak nodig, maar kreeg ik niet altijd. Voor kinderen met TOS kan het gebruik van meerdere talen of complexe opdrachten een drempel zijn, terwijl het voor anderen juist een verrijking kan zijn. Zoals ik dacht:
"Voor sommige kinderen werkt het wel, maar voor anderen is het juist een hindernis."
Tijdens mijn mbo-stage merkte ik dat taal nog steeds een uitdaging is. Een collega sprak Engels en ik sprak Engels terug, terwijl hij Nederlands gebruikte. Omdat we allebei de talen moesten leren, probeerden we elkaar zo goed mogelijk te begrijpen. Het ging redelijk, vooral gezien onze beperkte woordenschat en mijn TOS. Soms voelde het alsof we een geheime mix van Nederlands en Engels aan het uitvinden waren, een soort tovertaal, maar het werkte.
Anderen zonder TOS leren een vreemde taal makkelijker erbij, maar voor mij blijft Engels altijd op een basisniveau, hoe vaak ik ook oefen.
Mijn Nederlands zal ook nooit 100% perfect zijn, dus hoe kan een vreemde taal die je niet van huis uit meekrijgt dat wel zijn?
Ja, soms probeer ik een zin uit te spreken en klinkt het alsof ik een geheim recept van een Italiaans restaurant opdreun, iedereen kijkt dan even en ik lach erom.
Wetenschap en verdieping
De onderwijsraad verwijst naar onderzoek dat laat zien dat het benutten van thuistalen positieve effecten kan hebben op Nederlands leren. Klopt, maar vaak gaat dat over kinderen zonder TOS. Voor mij en veel anderen met TOS, kan het juist een extra hindernis zijn. De verschillende talen door elkaar kunnen verwarrend zijn en leiden tot onzekerheid in de klas.
Bovendien kijkt het onderzoek vaak naar algemene trends, terwijl ieder kind uniek is. Wat voor de één werkt, kan voor een ander averechts uitpakken. Leraren moeten dus goed observeren, luisteren en maatwerk bieden, zodat thuistalen echt meerwaarde hebben.
"Hoe kan iets dat voor de één werkt, voor de ander juist averechts uitpakken?"
Conclusie: maatwerk boven alles
Thuistalen kunnen een brug vormen, maar niet voor iedereen. Voor kinderen met TOS is maatwerk ontzettend belangrijk. Het gaat om kijken naar het kind zelf en wat dat nodig heeft om te groeien en zich veilig te voelen in de klas.
Taal voelt nog steeds vaak als een puzzel waar stukjes ontbreken. Soms lijkt het alsof ik met legostenen in mijn handen zit terwijl anderen een compleet bouwwerk neerzetten. Duidelijke structuur, geduld en begrip maken het verschil. Een consequente aanpak zorgt dat ik, ondanks mijn TOS, vooruitgang kan boeken en soms zelfs een stukje van de puzzel in elkaar kan zetten zonder dat alles instort.
Natuurlijk gaat het niet vlekkeloos. Soms vallen stukjes op de grond, woorden raken in de war en voelt een les als een raadsel dat niemand mij uitlegde hoe op te lossen. Maar met de juiste begeleiding en een leraar die weet wanneer een stukje uitleg nodig is, kan ik vooruitkomen. En soms is het ook grappig, het is een wonder dat ik mijn stage overleefde terwijl een collega en ik Engels en Nederlands combineerden om elkaar te begrijpen. Het voelde soms alsof we een geheime tovertaal hadden uitgevonden die alleen wij begrepen.
Voor leerlingen met TOS betekent dit extra begeleiding, overzicht en een consequente aanpak. Het is een puzzel waarbij je niet altijd alle stukjes hebt, maar waarmee je toch een mooi plaatje kunt maken. Onderwijs moet ieder kind de kans geven om te bloeien, met of zonder TOS en soms met een glimlach om de stukjes die net niet passen.
"Onderwijs moet aansluiten bij de individuele behoeften van kinderen, vooral bij die met TOS."
Naast dat ik als ervaringsdeskundige actief ben, studeer ik en schrijf ik blogberichten hier op mijn eigen website. Je vind hier alle informatie rondom een taal-/spraakstoornis, want dat is iets wat ik zelf heb. Ik vind het belangrijk om ook vanuit mijn eigen perspectief verschillende onderwerpen aan te spreken, aangezien het zelf ervaren vaak een hele andere beleving is, dan dat iemand anders het doet die het niet heeft. Ik wens je veel plezier met lezen! :)
Hier heb je misschien ook interesse in:
Jessica (25) heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Voor haar is taal nooit vanzelfsprekend geweest. Waar anderen makkelijk schakelen tussen woorden en talen, kost dat haar veel moeite. In deze blog deelt Jessica hoe het advies van de onderwijsraad om thuistalen in te zetten niet voor ieder kind dezelfde voordelen biedt, zeker niet voor...
Jessica Huttinga (24) vond school net zo verwarrend als Einstein op school: "Waar gaat dit over?" Met een taalontwikkelingsstoornis die niet iedereen ziet, moest ze dit vaak drie keer uitleggen (en soms zelfs vier). Maar Jessica gaf niet op, ze vond haar eigen pad. Ze laat zien dat je ook met een beetje kronkel in het leven gewoon lekker mee...
Daar vertel ik regelmatig wat ik in het dagelijks leven zo meemaak
